AHNAU NI A LIT

Shimlum shanglawt awmdawm ahkaw ahkang hte madu tara masing kata, madu up hkang lu ai, mungdan a hkrang numshawn a matu, dai ni annau ni hkyen shajin tawn ra saga ai hte maren ya hkyak hkyak, ten hpe manu shadan nna masing jahkrat galaw sa wa ra nga ga ai.

Chyurum ai annau ni shanglawt ai amyu, mungdan lu ai amyu, Up hkang tara lu ai amyu, labau rusai nga ai amyu, htung hkring laili laika ga lu ai amyu, Yungwi madum shingnyi lu ai hkaw hkam hkaw seng magam amyu rai nga ga ai majaw, prat dingsa htani htana labau nmat, mungkan hta grin nga lu na matu, lawu de na lam yan ni hpe matut lahpa galai ya na lit anhte yawng hta, nga nga ga ai hte maren sharin lam madun sa ra nga ga ai ngu lajin dat mayu ai.

1. Mungdan Lamu Ga Labau
2. Myusha Rusai Labau
3. Htunghking Laili Laika Ga Labau
4. Tara Hkrang Labau

1. Mung tsaw myu tsaw sari rawng sadi dung ai myu sha tai nga lu na matu, matut manoi sharin la ai hte sharin ya na lit nga ga ai. Tinang kashu kasha ni hpe ma ten ga chye shaga chye ai ten kaw na myu sha labau mau mwi mausa hpe yup ra shang ai ten hkaidan htidan ra nga ga ai. Ndai gaw ja dik ai ritkawp tara re hte ja dik ai hkan sa ra ai tara re, kaji ai ten kaw na kamsham myit, madu myit,myu tsaw myit, magam myit,s hanglawt myit hpe sambang dawkbang htibang, sharin ya ra nga ga ai, shimlum bawngring rawtjat galu kaba ai myu hpe tsaw ra chye ai manu shadan chye ai myit hkrum mangrum gakyin gumdin chye ai,garum chye ai gatsun gala chye ai myu tai lu na matu sai ga chye shaga ai lit la chye ai ni byin hkra lahpa kalai ya na matu sharin len shalai ya ra nga ga ai.


2. LABAU
   
   1. Anhte lamu ga hpe shaning ten, kade ram kaba ai kade ram gang ai,tsang hte tsang nga pra hkrat wa ai lamu ga shara ni hpe lamu ga sumla hte hkrat sang lang sharin ya ra nga ga ai.
   
   
   2. Anhte a pra sa hkrat wa ai myu sha rusai labau hpe ban hte ban hti gumhting sharing achyin lam madun hpyendan ra nga ga ai.ginru ginsa lam matut sharin ya ra ai.
   
   
   1. Myu lakung (6) nga ai hta, 1-Jinghpaw, 2-Lawng waw [maru], 3-Zai Wa[azi], 4-lachyik [lashi], 5-Lisu, 6-RaWang nga ai. [ndai ni gaw chyu pau langai sha chyawm chyu ai kahpu kanau majing sai langai sha re hpe hkrat htidan ra ai.
   
   
   2. Dai myu kaba yawng a sai kaw {ga shadawn} La N'Gam wa Marip wa Kumja Magam-La N'Naw wa LaHtaw Wa Naw Lawn, La N'La wa Lahpai wa Larip -La N'Tu -Tsit Wa Tu Hkum- shamying yu hkrat wa ai hte maren myu htinggaw mying mung lakap lu ai myu re. [ndai kaw nka bang ai myu htinggaw ni grai naw nga ai laika man a majaw nlu ka sai]
   
   
   3. Dai ni kata kaw Kahpu, Kanau+ Mayu +Dama nga makru masum jung rai rau shatdi langai hta sha, rau manau nau let nga pra hkrat wa ai myu re hte myu rusai htinggaw hpe shachyen shaga nna chyupau langai chyawm chyu ai kahpu kanau re, rusai langai sha, Sai langai sha Magam myu re hpe kawa kanu a lahpyen shingma kaw na hkai dan matsun htidan ra nga ga ai.
   
   
   4. Mare kahtaw gaw gap sawa ai lam. Sa ra,Namshang,Wutang,Wulawng,Mare Bunghku Mare mying hpe mung tinang ga hte shamying ra sai.
   
   
   5. Up hkang hkrang [Du,Slg,Agyi,Dumsa,Hkin jawng] [labau htung hku nat jaw jau ai hpe hti sharin shalen ra ai]. Tara jeyang dawdan ai hkrang mung moi kaw na tara agyi ni hte dawdan up hkang chye ai myu re.
   
   
   6. Malu masha laksan shadu sha chye ai myu re, malu masha kaga myu ni hte nbung ai, anhte malu masha ni hpe mung prat madang hkam kaja lam hpe yu nna gali sha chye ra sai.
   
   
   7. Dum nta shachyaw gawgap galaw sa wa ai lam, Numgaw daw hpum shadaw jung nna nga baw gyit shakap ai myu re, nta hpe yu nna jinghpaw nta re chye ai.
   
   
   3. Chyurum ai annau ni gaw nta shachyaw galaw sa wa ai shaloi shawa ga hte hkrai shachyaw galaw la chye ai ni re, [shadaw, ngau, lapa, chyinghkyen, shangu, pali, kawa, share,] [Dawhpum, nbang, npan, hkuwat, hkinchyi, rapdaw, dawdap, nladap, yupgawk, htingnat, gumba, sharem, nhtung, htingye, garap, rading, shingnoi, htingka, Di mala, lakung, kamai, lagyawt, lahpaw, kailang, htum, htumun], ndai ni gaw laika man a majaw ga shadawn hku sha ka ai lam re. Shamying shamang shachyen shaga maumwi mausa hpe matut hti sharin shalen yang she galoi mung madu myu hpe manu shadan chye nna myu tsaw myit grau kaba wa lu na re. Ndai lam ni hpe kanu kawa ni ga chye shaga wa ai ten kaw na sharin achyin ra sai hte,shachyen shaga lam, hkungga lara lam hpe mung sharin nan sharin ra ai, shinggyin nauna myit bang nan bang ya ra ai. [ndai lam ni hpe rawt jat galu kaba nga sai mungdan ni hta ma ni hpe wanglu wang lang nga shangun ai majaw, ya dai ni duhka hkrum nga sai majaw, Tara kata ritkawp kata shanglawt ai ahkaw ahkang hte chye nga na matu ladat tam ra sai re], Ga tsun Ga la shawa bungli hta mahta nna maden galaw chye ai myu re.
   
   
3. HTUNG HKING
   Num wawn num ya hpuji hpuja, mayu jahkrum, dama jahkrum rai, daw hka yak ai myu re. Manau nau ai, myu htunghking ka manawt hkrang lu ai.Manau hpan myu law ai.
   
   
   1. BUHPUN SUMLI LAM
      Manu dan dik ai, kaja dik ai, lachyum rawng dik ai, laksan labu hpun palawng lu ai, soi gum hpraw palawng rida maka labu, gumhpraw n'ga, soi tingsan, myu lakung (6) a buhpun palawng gaw laklai tsawm ai, htung hking buhpun sumli chye ai amyu re. [Masha ni labu hpun palawng shani shana ten na na buhpun ai lang law shaning galu hpun wa jang myit shang sha wa ai, tsawm dum wa ai, yu ra wa ai, gangwi ai nawn wa ai, madu buhpun hking zawn nawn wa ai, dai sadi ra ai hte hkrat sum wa na npawt re, kaga myu ni hpe htang kaba chye wa ai gaw myu tsaw myit hpe ndum shami hkra machyi shangun ai.] [anhte htunghking maka hpe sum pan hta dawk shakap nna madu labu hpun palawng hpe prat madang hte bung hkra mai jahtuk hpun nga ai.
   
   
   2. KA HKRANG
      Laklai shai ai laksan ka manawn hkrang lu ai myu re, annau ni a myu lakung 6 a ka hkrang ni tsawm dik ai hte laklai dik ai, buhpun palawng yungwi ni Karai jaw ai, JIwoi Jiwa ni jaw ai labau ka hkrang gaw mungkan hta laklai tsawm dik ai hte manu dan dik ai, myu sha ni a prat dingsa Jinghpaw WP myu sha re hpe madi madun ya ai sakse rai nga ai, ndai hpe matut nna nhka ja ai, matut nna nlen shalai lu yang gaw myu mat na npawt rai sai, masha ni ka hkrang hpe she manu shadan ai, masha ni ka ka yang she tsawm dum wa ai gaw myu tsaw myit hpe hkra mchyi wa ai, madu myu hpe yu kaji shangun chye wa ai, dai gaw hpang de hkrit hpa kaba re. Myu mat na re. Sadi ra ai.
   
   
   3. LAILI LAIKA HTE GA
      Anau ni a laika hpe ma ten nta jawng kaw pyi mai sharin la lu nga ai, teng madu myu hpe tsaw ra ai manu shadan ai, Nuwa Jiwoi Jiwa ni hpe hkungga tsaw ai rai yang tinang laili laika ga hpe manu shadan ra ai, dai gaw myu tsaw myit jet re, Sai jaw ai labau ga re, dai ni annau ni laika hpe grai naw gram lajang la ra nga ai, laika ga ni mung grai naw gale la ra nga ga ai hte madang tsaw hkra mung hpaji ninghkring ni grai naw shakut ra nga ga ai law, madu ga hpe ga shakut ga, masha ni ga hpe shap ga ai gaw yawn hpa hkrat sum ai mayam myit rawng wa chye ai, masha ni ga hpe shaga yang she tang du tum ai, n'gun lu dum ai, ai nawn ai, htang kaba ai, namnak nam chyim nga dum ai gaw, hkrat sum dik ai lam re, madu laika ga atsawm nlu shaga ai mung myu sha lam masa lam hta hkrat sum ai, ga garan na npawt kaba rai nga ai.
   
   
   4. YU NGWI MAHKAWN HTE MADUM SUMHPA
      Mungkan hta langai sha nga ai,laklai shai dik ai,pyaw dik ai yungwi madum sumhpa lu ai amyu rai ga ai, arawng la ra ai, rawt jat galu kaba nga sai myu ni gaw, laklai ai yungwi madum sumhpa hpe she myit shang sha ai re, htang kaba ai, laklai shai ai kaga myu sha ni a madum sumhpa yungwi nsen ni hpe she hka ja ai, ahkyak la chye ia re, dai ni annau ni pyaw dik ai laklai she dik ai madu dan yungwi mahkawn madum sumhpa hpe prat ndep dum mat ai,madu mahkawn hkawn yang namchyim n'nga dum ai, manu ndan dum ai, masha myu ni mahkawn hkawn lu yang ga lu shaga yang she tang du dum ai pyaw dum ai,myit shang sha ai,
      
      myit shim dum ai,htang kaba dum ai gaw hkrat sum kaba re, masha myu ni yungwi, madum sumhpa buhpun palawng, kahkrang ga hpe law law mahkawn, law law hpun, law law lang, law law shaga, law law ka wa jang dai myu ni hpe yu ra wa ai, htang kaba wa ai, ai nawn wa ai, dai gaw kaba dik ai masa kaba rai nga ai mung masa lam re, masha myu ni anhte buhpun palawng, kahkrang, yungwi madum sumhpa hpe myit shang sha wa ai gaw mung masa hta awng dang ai lam re. Ndai gaw yu yang hpa zawn n'nawn tim hkrit hpa kaba dik ai katsi majan hpyen kaba re, myu tsaw myit hpe ginlut shangun dik ai lam re. Madu myu hpe tsaw ra ga. Ahkyak dik ai lamang ten tsun shaga ai shaloi grai sadi ra ai, dai zawn re ten ma ni grai ahkyak la nna madat chye ai bai kaga myu ni mung madat ai re majaw grai sadi ra ai, madum sumhpa hkum hkum lu ai myu re, dai hpe prat madang hta hkan nna madang tsaw tsaw jai lang sa wa ga.
   
   
   5. MAKAM MASHAM
      Dai ni annau ni Hkristan makam hpe hkap la kamsham ai myu tai wa saga ai, raitim labau jaw ai, myu rusai hpe Jiwoi Jiwa ni jaw ai makam hpe mung myu nmat na matu nat jaw htung hpe mung masa lam hku, labau hta ka matsing tawn kashu kasha ni hpe htidan ra nga ga, labau mat jang myu mat na re, makam law law nga wa ai mung annau ni hkabra wa na npawt kaba re. Sadi ga.
   
   
4. TARA HKRANG
   Moi chyi nma pri npra ten kaw nna gumchying gumsa Bumdu prat ya dai ni du annau ni gaw up hkang ai tara hkrang nga ai ni re,ndai hpe tinang jawng kaw htunghking shrin hpawng hkan sharin ya ra ai. Du Slg, Agyi wa, Hkinjawng, Dumsa myihtoi nga nna, up hkang hkrat wa ai myu re mung up ai hkrang nga ai, dawdan jeyang ai tara agyi tara slg ni hte up hkang hkrat wa ai myu re. Lahta de na lam yan kaba ni hpe ya hkyak hkyak sharin nan sharin ya tsun nan tsun dan ra ai annau ni a labau jaw ai lit kaba rit kawp tara kaba re, hkan nan hkan sa ra ai, ma ni hpe len nan len shalai lam matsun ra ai. Dai ni hpyen yen nga ai ten hta mung ndai ni hpe ten la nna sharin ya ra nga ga ai. Madu myu, madu labau, madu ga pyi nchye ai she law wa nga ga ai gaw yawn hpa hkrat sum kaba dik ai lam rai nga ai, myu a ntsa sadi ndung hkabra wa na npawt mung ndai ni re. Moi shanglawt ningnan gawgap hpang yang tara grai ja dik ai majaw dai ni du hkra grin nga ai lam sakse re.masa kaw na mung masa de kalai sa wa ra ai. Tara hkrang hte mung masa hkrang masing hpe tinang myu hte htap htuk jaw manu ai hku gram lajang na mung grai ahkyak ai.
   
   Dai ni sinna mungdan rawtjat galu kaba dik sai mungdan ni, Democracy mungdan ni hpa majaw hkrat sum wa nga ai kun? Hpa majaw manghkang kaba ni byin nga ai kun? Gumhpraw manghkang matsan lusu manghkang, ndai ni hpe maram shingdaw shen ginhka yu dik ai shaloi, wanglu wanglang nga ai, tara kata shanglawt ai hku nchye nga ai, shinggyin nauna myit nrawng wa ai, Kanu Kawa, masha kaba, sara sarama, sak kaba ai ni hpe hkungga lara ai myit n'nga wa ai, makam masham n'nga ai masha law ai, makam masham hte chyum mungga hte sharin shaga ai lam n'nga ai majaw, kadai hpe mung hpa zawn nnawn ai, Karai n'nga ai madang de du nga sai majaw moi Karai hpe kamhpa yang na mung up ai ten hte nbung sai majaw hkrat sum nga ai, ndai ni hpe kasi yu nna dai ni annau ni madu myu hpe hkungga tsaw chye ai myu tsaw mung tsaw ai magam myit shanglawt myit rawng na matu lahta de na lam ni hpe yajang hkaja sharin ya ra nga ga ai, ninggawn mung masa lam hpe mung sharin nan sharin ra ai. Dai ni annau ni htunghking sharawt ra ai, madu laili laika sharin ra ai, madu yungwi madum sumhpa kahkrang, buhpun palawng hte ga hpe manu shadan lang shakut ra sai, shaloi she annau ni galoi hkrat sum na nrai sai hte rawtjat galu kaba ai myu tai nna shanglawt ai myu tai na re. Myu mat na nre. Mungdan mung lu nga ga ai tim shanglawt ai myit madu myit magam myit nrawng ga yang gaw mungdan lu tim hpa di na ta? Mayam hpaji myit jasat hpe yajang kabai kau saga.

Myu sha lam yan hpe shawng kaw tawn nna matut dating shakut gasat ga.
Baren Numraw.